20. Święto Niemego Kina


Zapraszamy na jubileuszową, 20. edycję Święta Niemego Kina. Wiąże się ona z większym jubileuszem: 70-leciem Filmoteki Narodowej i 20. rocznicą powstania Narodowego Instytutu Audiowizualnego (NInA). Instytucje te w 2017 roku zostały połączone i otrzymały nazwę Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny (FINA).

Czas i miejsce

Czas: 17–21 września 2025

Miejsce: Kino Iluzjon, Warszawa, ul. Narbutta 50a 

Święto Niemego Kina odbędzie się już po raz 20. Formuła pokazów filmów niemych ze współczesną muzyką wykonywaną na żywo cieszy się rosnącą popularnością. Zainteresowanie wzmacnia unikatowa szansa obejrzenia filmów w pełnym blasku po restauracji cyfrowej, zaś doznania muzyczne oferują nowe aranżacje, improwizacje czy wręcz prapremierowe wykonania kompozycji przygotowanych specjalnie na dany seans. Ubiegłoroczne Święto Niemego Kina przyciągnęło do kina Iluzjon ponad 2000 widzów i gości. W tym roku na publiczność czeka ponad 20 tytułów zarówno pełnometrażowych, jak i krótkometrażowych, w tym fabuły, komedie, filmy dokumentalne. 20. ŚNK to jednak nie tylko seanse, lecz także artystyczne performanse, wykłady, warsztaty dla dzieci.  

20. Święto Niemego Kina jest szansą na obejrzenie arcydzieł kina niemego, ale też na odkrycie zasługujących na uwagę filmów nieznanych wcześniej polskiej publiczności. Wyzwania przygotowania oprawy muzycznej podejmują co roku wybitni przedstawiciele polskiej i międzynarodowej sceny, reprezentujący różnorodne nurty muzyczne. Podczas 20. ŚNK wystąpią m.in. BASTARDA, Hania Derej, T’ien Lai i kIRk.

Jak mówi Tomasz Kolankiewicz, dyrektor FINA:

Na festiwalu prezentujemy szerokie spektrum kina niemego: od żelaznego kanonu po mniej znane, często nigdy w Polsce nieprezentowane filmy z całego świata. Od krótkich filmów industrialnych po pierwsze pełnometrażowe fabularne filmy fantastycznonaukowe. Wszystko to w towarzystwie granych na żywo nowych aranżacji muzycznych w wykonaniu muzyków eksperymentalnych. Część filmów pokażemy po restauracji cyfrowej, część – z taśmy 35 mm, których pokaz w kinie Iluzjon będzie jedyną szansą zapoznania się z zapomnianymi skarbami z naszego archiwum. Tym, co pozostaje wspólne, i być może też najbardziej zaskakujące, jest jedno: te przeszło już stuletnie dzieła zachowały niezwykłą świeżość zarówno formalnie, jak i w swojej strefie znaczeniowej.


P R O G R A M


Mamy na Ciebie OKO

Tegoroczna jubileuszowa edycja odbędzie pod hasłem „Mamy na Ciebie OKO”, nawiązującym do łączących nas ze społeczeństwem pierwszych dekad XX wieku lęków, ale też fascynacji związanych z nowymi technologiami. W świecie wszechobecnych technologii i dynamicznego rozwoju AI, a także zmian geopolitycznych, jest to temat szczególnie aktualny. ŚNK otworzy 18 września film „Algol” (1920) w reżyserii Hansa Werckmeistera. Ten przykład wczesnego niemieckiego ekspresjonizmu porusza współczesną problematykę kwestii zastąpienia „brudnej”, ciężkiej pracy w kopalni kosmiczną „czystą” mocą. Widzowie śledzą rozterki górnika, który posiadł tajemnicę Algola, stając się najpotężniejszym człowiekiem na Ziemi – od jego dostaw energii zależą bowiem wszystkie państwa.

Jak zwraca uwagę dyrektorka artystyczna ŚNK Elżbieta Wysocka, „wszystko brzmi znajomo, podobnie jak pytania o własność i postulat uspołecznienia dostępu do zdobyczy technologii”. Oprawę muzyczną filmu otwarcia przygotuje zespół T’ien Lai – w składzie Kuba Ziołek i Łukasz Jędrzejczak – wspólnie z gościem specjalnym, Markiem Pospieszalskim. Grupa słynie z żywiołowych występów na żywo, inspirowanych elektroniką i muzyką klubową z różnych stron świata (m.in. z Portugalii, Brazylii, Angoli, Ugandy czy RPA). Ich koncerty są rodzajem niepowtarzalnych dźwiękowych rytuałów.



F I L M Y >


Wieczór z doktorem Mabuse

W piątkowy wieczór na publiczność ŚNK czeka mroczny, wielkomiejski świat filmów Fritza Langa i tytułowy „Doktor Mabuse” (1922), jedna z najbardziej ikonicznych i demonicznych postaci kina. Ta ekranizacja sensacyjnej powieści Norberta Jacques'a uznawana jest za jedno z największych osiągnięć kina niemego i pierwowzór filmu kryminalnego. Podczas minimaratonu obejmującego dwie pierwsze części serii, widzowie śledzić będą, jak doktor Mabuse (Rudolf Klein-Rogge), za dnia szanowany psychoanalityk, za pomocą swojej pozycji, hipnozy i fantastycznych wynalazków dokonuje wyrafinowanych przestępstw. Minimaratonowi towarzyszą cztery koncerty: do „Doktora Mabuse” zagrają Krenz, Kosmonauci (Miłosz Pieczonka, Bartłomiej Lucjan, Tymon Kosma i Jan Pieniążek), kIRk (Olgierd Dokalski, Paweł Bartnik, Stanisław Matys) i BASTARDA (Michał Górczyński, Paweł Szamburski, Tomasz Pokrzywiński).


„Doktor Mabuse”, reż. Fritz Lang

W programie także obraz uznawany za pierwszy w historii pełnometrażowy film science fiction, czyli duński „Statek niebiański” (1918) Holgera-Madsena („Himmelskibet”, znany pod angielskim tytułem „A Trip to Mars”). Jego bohaterowie, w epoce niepewności i transformacji światowego porządku, właśnie w technologii upatrywali ratunku, a na Marsie – kierunku ucieczki do raju. Ten zaskakujący film o pacyfizmie, weganizmie, emancypacji, marzeniu o budowie lepszego i bardziej sprawiedliwego społeczeństwa, to intrygująca propozycja (nie tylko dla widzów śledzących historyczny drugi lot Polaka w kosmos i pierwszą polską misję na stacji kosmicznej). Wyprawie statkiem niebiańskim na Marsa towarzyszyć będzie muzyka Hanny Derej – kompozytorki, pianistki, aranżerki i dyrygentki młodego pokolenia, artystki wszechstronnej, sięgającej po różne muzyczne style, od jazzu po elektronikę.

Jak podkreśla Elżbieta Wysocka:

Punktem wyjścia do programu tegorocznej edycji był Kazimierz Prószyński – największy polski wynalazca technik filmowych, którego 150. rocznicę urodzin obchodzimy w tym roku. Jego pomysły i wynalazki były dla nas inspiracją, by tegoroczna edycja stała się opowieścią o naszej relacji z technologią oraz jej władzy nad naszymi umysłami i wyobraźnią. Dlatego wybierając filmy na 20. Święto Niemego Kina, oprócz ich atrakcyjności wizualnej, chciałam pokazać, że nasze współczesne marzenia, emocje i lęki związane z nowymi technologiami nie są niczym nowym – dzielimy je z naszymi prapradziadkami i praprababkami. Pokażemy najbardziej eksperymentalny okres w historii kinematografii, w którym badanie granic technicznych filmu było normą. 20. ŚNK to zabawa wynalazkiem kina: obrazem i dźwiękiem, realizmem i efektami specjalnymi z jego najmłodszych lat (1902) aż po zmierzch epoki niemego kina (1929).

M U

Z Y

C Y

 Ovni Trio  
(Macio Moretti/Bartłomiej Tyciński/Miłosz Pękala)

Tajemnica pokoju nr 100

Zestaw zwiastunów


ŚRODA | 17 WRZEŚNIA | 16:00 

T'ien Lai + Marek Pospieszalski

Algol

Zestaw krótkich metraży


CZWARTEK | 18 WRZEŚNIA | 18:00 

Voices of the Cosmos

Cud stworzenia

Zestaw krótkich metraży (EYE)



CZWARTEK | 18 WRZEŚNIA | 21:00 

Krenz

Doktor Mabuse cz. 1 akt 1-3




PIĄTEK | 19 WRZEŚNIA | 17:00 

Kosmonauci

Doktor Mabuse cz. 1 akt 4-6




PIĄTEK | 19 WRZEŚNIA | 17:00 

KiRk

Doktor Mabuse cz.2




PIĄTEK | 19 WRZEŚNIA | 21:00 

Bastarda

Doktor Mabuse cz. 2




PIĄTEK | 19 WRZEŚNIA | 21:00 

Ola Bilińska + Ola Rzepka 

Szaleni wynalazcy - zestaw krótkich metraży (I)


SOBOTA | 22 WRZEŚNIA | 11:00 

Mustelide

Sounds of Silents: krótkie metraże

Moja babcia



SOBOTA | 20 WRZEŚNIA | 17:00 

Hainbach

Technika

Karta z kroniki szaleństwa



SOBOTA | 20 WRZEŚNIA | 19:30

Asi Mina 

Szaleni wynalazcy - zestaw krótkich metraży (II)



NIEDZIELA | 21 WRZEŚNIA | 11:00 

Hania Derej

Statek niebiański

Reklama polskich zakładów Siemensa



NIEDZIELA | 21 WRZEŚNIA | 17:00 

Rysy

Zdrada stanu

Zakłady przemysłowo-handlowe Wł. Paschalski


NIEDZIELA | 21 WRZEŚNIA | 20:00 

Marlena Ostrowska & Jan Jaworski  

Lekko o przemyśle ciężkim II RP
zestawy krótkich metraży

CZWARTEK | 18 WRZEŚNIA | 20:00 
PIATEK | 19 WRZEŚNIA | 19:30


Blok familijny

Charles Bowers jako szalony wynalazca

FINA dokłada starań, by jej propozycje programowe skierowane były do publiczności w każdym wieku. Dlatego i w tym roku nie mogło zabraknąć pokazów, na których odnajdą się wszyscy od lat 5 do 105. W programie pojawiły się m.in. zestawy krótkich metraży podejmujących – w różny sposób, choć najczęściej na wesoło – temat techniki i wynalazków. Jednym z ich głównych bohaterów będzie Charles Bowers, rysownik, twórca animacji filmowych, prekursor technik poklatkowych i slow motion, które wykorzystywał m.in. przy tworzeniu slapstickowych komedii. Zaprezentowane zostaną dwa filmy z jego udziałem – „Dziki lokator” („A Wild Roomer”, 1926) i „Jajka na twardo” („Egged On”, 1926), w których wcielił się w swoją ulubioną postać szalonego wynalazcy.

„Dziki lokator” („A Wild Roomer”), reż. Charles Bowers

„Dziki lokator” („A Wild Roomer”), reż. Charles Bowers

WYDARZENIA DODATKOWE


Sounds of Silents

To nie koniec dobrych wiadomości! W tym roku Święto Niemego Kina łączy siły z Siostrami Archeo, organizatorkami Sounds of Silents.

Tegoroczna, trzecia edycja, to sobota pełna intrygujących propozycji. Wśród nich filmy krótkometrażowe krążące wokół nowinek technicznych epoki – radia i roweru. Tradycyjnie już dla repertuaru Sióstr pojawią się w filmach również silne kobiety – ulubiona postać czarownicy oraz Leontyna, czyli „pierwsza wredna baba kina” znana z programów Cinema’s First Nasty Women.

Z kolei dwa pełnometrażowe filmy fabularne, które zostaną zaprezentowane, to gruziński „Moja babcia” (1929, reż. Kote Mikaberidze) oraz japoński „Karta z kroniki szaleństwa” (1926, reż. Teinosuke Kinugasa). Łączy je twórcza swoboda, awangardowe ujęcie tematów, wizualne bogactwo. Dzieli je niemal wszystko. Satyryczna komedia o dysfunkcyjnej biurokracji i społeczeństwie będącym jej odbiciem (a może na odwrót?) oraz film o skomplikowanej rzeczywistości jednostki, pełen wewnętrznych podróży w niebezpieczne rejony obłędu i winy. Technokracja i kult efektywności oraz niekiedy koszmarna kruchość życia wewnętrznego. Oba zachwycają swoją ponadczasowością i nieustająco nowoczesnym językiem. Wzbogaci je muzyka stworzona przez berlińską DJ-kę, miłośniczkę syntezatorów i klubowych bitów – Mustelide oraz niemieckiego „audialnego archeologa technologii” – Hainbacha (Stefan Paul Goetsch). Co urodzi się ze spotkania tych wrażliwości?



https://www.swietoniemegokina.pl/public/media/s__o__s_25_baner_1030x536.jpg

Logotypy partnerów i organizatorów

Kontakt

Filmoteka Narodowa – Instytut  Audiowizualny
www.fina.gov.pl

ul. Wałbrzyska 3/5
02-739 Warszawa
tel: +48 22 38 04 902
tel: +48 22 38 04 904
e-mail: kancelaria@fina.gov.pl

Kino Iluzjon 
www.iluzjon.fn.org.pl

ul. Narbutta 50a 
02-541 Warszawa
tel.  +48 22 848 33 33
        +48 22 182 46 41
e-mail: kasa.iluzjon@fina.gov.pl